بیمه حمل و نقل کالا یا بیمه باربری،قدیمی ترین رشته در بیمه های بازرگانی است. در این نوع بیمه خسارت های وارد شده به کالا در اثر وقوع خطرهای بیمه شده در مسیر حمل جبران می شود.با توجه به اینکه افراد ذینفع در معاملات بین المللی ( خریدار، فروشنده، بانک و شرکت های حمل و نقل ) ملیت های مختلفی دارند و در هر کشور، قوانین و مقررات خاصی حاکم است، برای هماهنگی بیشتر در اکثر کشورهای دنیا از شرایط یکسانی برای ارائه پوشش بیمه نامه های باربری استفاده می شود.
انواع پوشش های بیمه ای در بیمه حمل و نقل کالا عبارتند از:
بیمه باربری صادراتی و وارداتی
شرط تلف کامل کالا (Total loss)
در این نوع از بیمه خسارت کلی وارد شده به کالا در یک مرحله و در اثر آتش سوزی یا غرق کامل و یا مفقود شدن روی می دهد و یا خسارت وارد شده در حدی است که هزینه تعمیر یا نجات آن بیش از ارزش کالا باشد،در نتیجه خسارت وارده تحت پوشش این نوع بیمه نامه جبران می شود.
شرایط C
در این نوع بیمه خطرات تحت پوشش شامل موارد زیر است :
- آتش سوزی یا انفجار
- به گل نشستن و زمین گیر شدن، برخورد با کف دریا،غرق یا واژگون شدن کشتی یا شناور
- واژگونی یا از ریل خارج شدن وسیله حمل زمینی
- تصادم یا برخورد کشتی،شناور و یا هر وسیله حمل دیگر با هر جسم خارجی به غیر از آب
- تخلیه کالا در بندر اضطراری
- فدا کردن کالا در جریان خسارت عمومی به دریا انداختن کالا جهت سبک سازی کشتی
- زیان همگانی و هزینه های نجات و مسئولیت مشترک تصادم
شرایط B
محدوده خطرات تحت پوشش در شرایط B گسترده تر از محدوده مندرج در شرایط C می باشد به شکلی که کلیه خطرات مربوط به شرایط C در این نوع از بیمه تحت پوشش بوده و علاوه بر آن برای خطرات زیر نیز از سوی شرکت بیمه جبران خسارت صورت می گیرد:
- زلزله
- آتشفشان یا صاعقه
- ورود آب دریا، دریاچه یا رودخانه به کشتی، شناور، محفظه کالا، کانتینر و یا لیفت وان و یا وسیله حمل
- تلف کلی هر بسته کامل از کالا به علت سقوط در حین بارگیری یا تخلیه از کشتی یا شناور
در بیمه کالا با شرط B علاوه بر خطرهای یاد شده در شرط B خطرهای عدم تحویل،دزدی، دله دزدی، پارگی، سائیدگی، زنگ زدگی، آبدیدگی، قلابزدگی، روغن زدگی، شکست، خراشیدگی و ضربه دیدگی، نشست و روندگی،خمیدگی و خسارت های ناشی از چنگک و ریزش و کسری با درج در شرایط خصوصی نیز پذیرفته می شود.خسارت ناشی از کالاهای دیگر برحسب نوع کالا با منظور نمودن درصد یا مبلغی به عنوان فرانشیز.
فرانشیز(سهم بیمه گذار از خسارت وارد شده)
به استثنای خسارت عدم تحویل و خسارت های ناشی از خطر های یاد شده در شرط B، معادل 3 درصد ارزش هر بسته ی خسارت دیده مشمول فرانشیز است.
شرایط A
این نوع از بیمه باربری را می توان کاملترین نوع از بیمه حمل و نقل دانست و بیشتر برای حمل کالاهای حساس و آسیب پذیر مورد استفاده قرار می گیرد و کلیه خطراتی که ممکن است در جریان حمل و نقل از مبدأ تا مقصد نهایی اتفاق بیفتد و موجب خسارت شود بدون کسر فرانشیز جبران می کند مگر اینکه خسارت ناشی از موارد استثناء شده در این شرط باشد.
استثنائات (مواردی که از شمول تعهدات بیمه خارج می باشد):
- اشعه یون ساز و آلودگی مواد رادیو اکتیو ناشی از هر گونه سوخت یا فضولات هسته ای.
- عدم قبول ورود کالا از طرف بیمه گذار و یا ممانعت از ورود کالا توسط کشور وارد کننده کالا.
- سوء عمل ارادی بیمه گذار که منجر به خسارت یا تلف مورد بیمه شده باشد.
- نشت و ریزش عادی مورد بیمه و خطرات مشابه آنها مانند کسری عادی وزن و فرسودگی و پوسیدگی.
- تلف، آسیب یا هزینه ناشی از ناکافی و نامناسب بودن بسته بندی یا آماده سازی مورد بیمه.
- تلف، آسیب یا هزینه ناشی از عیب ذاتی یا ماهیت مورد بیمه.
- تلف، آسیب یا هزینه ناشی از کاربرد هر نوع سلاح جنگی که با انرژی، شکست هسته ای یا واکنش مشابه دیگر یا نیرو و ماده رادیو اکتیو کارکند.
- آسیب یا هزینه های ناشی از عدم قابلیت دریا نوردی کشتی یا کرجی.
- خطرهای جنگ، اعتصاب، شورش، بلوا و تروریسم نیز جزء موارد استثنا شده بیمه نامه است و در صورتی که توافقی میان بیمه گر و بیمه گذار انجام پذیرد، این خطرها نیز می تواند تحت پوشش قرار گیرد.
بیمه باربری داخلی
این نوع بیمه که شرایط آن بر اساس مقررات و ضوابط داخلی کشور تدوین شده است، محموله هایی را که مبدأ، مقصد و مسیر حمل آن در محدوده جغرافیایی ایران می باشد در قبال خطرات ناشی از آتش سوزی ، انفجار و همچنین تصادف، تصادم و واژگونی وسیله حمل تحت پوشش قرار می دهد. ضمناً می توان با پرداخت حق بیمه ای اضافی خطرات دیگری مانند سرقت کلی محموله ،خطرات ناشی از تخلیه و بارگیری ،پرت شدن محموله از روی وسیله حمل و برخورد جسم خارجی با محموله را نیز تحت پوشش قرار دهد.
